Czym są sagi?

Islandzkie sagi (isl: Íslendingasögur) — spośród których część znana jest pod nazwą sag rodzinnych - to historie spisane prozą opisujące wydarzenia, jakie miały miejsce w Islandii w X i wczesnym XI wieku, w okresie zwanym dziś jako söguöld, czyli jak byśmy to powiedzieli “epoka (czy wiek) sag”. Sagi to bez wątpienia najbardziej charakterystyczny i specyficzny gatunek literacki nie tylko dla islandzkiej literatury średniowiecznej, lecz dla całego dorobku piśmienniczego średniowiecza.

Większość z sag spisana została w wieku trzynastym i wczesnym czternastym. To absolutny fenomen na tle całej średniowiecznej literatury, tym bardziej że znakomita ich większość zachowała się w starych manuskryptach które do dziś dnia stanowią największy narodowy skarb Islandii. Ich akcja koncentruje się na historii, głównie rodzinnej. Opisują walkę i konflikty pomiędzy społecznościami czy rodzinami islandzkich osadników w drugim i trzecim pokoleniu, a także w pokoleniach wcześniejszych i późniejszych. Niekiedy sagi te można przyrównać do dzisiejszych seriali. Bohaterów niektórych z nich znaleźć można na kartach więcej, niż jednej księgi.

Autorzy sag pozostają nieznani, choć uważa się, że niektóre spośród nich zostały napisane przez jednego z największych średniowiecznych umysłów Islandii, Snorriego Sturlusona.

Nie muszę chyba dodawać, że większość sag wydawana jest po dziś dzień. Coraz rzadziej jednak wydawcy i autorzy opracowań zachowują oryginalną pisownię i składnię. Choć język sag nadal jest w Islandii mniej więcej rozumiany, to współczesna pisownia zmieniła się na tyle, iż coraz trudniej domyślić się o co autorowi mogło chodzić. Tych sag, zachowanych do dziś jest o ile mnie pamięć nie myli czterdzieści i cztery.

Poza sagami islandzkimi istnieją jeszcze sagi królewskie, opowiadające o królewskich rodach w Norwegii i szerzej, w całej Skandynawii. Takim sztandarowym przykładem sag królewskich może być na przykład „Hervarar saga og Heiðreks”, opowieść o walkach króla legendarnego kraju Reidgotów z wojskami Hunów. Saga ta jest szczególna z wielu powodów, a jednym z nich, być może najważniejszym, jest fakt iż to właśnie z niej czerpał natchnienie sam J.R.R. Tolkien. To właśnie tej sadze możemy poczytać o legendarnym lesie Mirkwoods czy o mieczu Tyrfingu i krasnoludach.